Tank avcıları ağır tanklar kadar kuvvetli olmalarına rağmen genel yapılarından dolayı ağır tanklara oranla daha ucuzdurlar. Bunun dışında, safkan tank avcılarında kule bulunmaz. Bu da kuleye entegre edilecek zırhın tamamiyle gövdeye entegre edilmesini, yani tankın daha kuvvetli bir zırhı olacağı anlamına gelir. Tank avcılarının mermi kapasitesi de ağır ve orta tanklara göre daha fazladır.
Tank avcıları genellikle kısıtlı atış alanına sahiptirler. Çünkü kule bulunmadığından tank avcıları atış yapacakları yöne doğru gövdelerini çevirmek zorundadırlar. Tabi bunun dezavantajı ise vurkaç atışlarına elverişli olmamasıdır.
Alman Tank Avcıları ve özellikleri
Alman avcı tanklarını ve özelliklerini detaylı inceleyelim. Bunlar;
- PanzerJager,
- Hetzer,
- Sturmgeschutz (Stug III),
- JagdPanzer,
- JagdPanther,
- Ferdinand,
- Nashorn
- Dicker Max,
- Sturer Emil,
- JagdTiger
PanzerJager
Almanların üretmiş olduğu ilk tank avcısı. Panzer I Tanklarının tank avcısına dönüştürülmüş bir versiyonuydu.
Hetzer
Almanların gerçek manada savaşlarda kullandığı ilk tank avcısıydı. Hetzer’ler Panzer 38T gövde yapısına oturtulmuş bir gövde yapısına sahipti. oldukça ufak ebatlı bir tank avcısıydı. Genel yapısı oldukça açılı olduğundan içi de epey dardı. Zırhının kalınlığı birçok tanktan korunmasına olanak sunsa bile içi oldukça ufak olduğundan Hetzer’lerin savaştaki performansı da kısıtlı oldu.Açılı zırhtan ve ufak ebatlardan kaynaklı yapısından dolayı mürettebatın sağlıklı savaşmasına yetecek yaşam alanı bulunmuyordu.
Hetzer’ler bunun dışında bir tank avcısında olması gereken hemen her şeye sahipti. Oldukça korunaklı bir zırh, açılı gövde yapısı, dönemine göre gayet iyi penetrasyon (deliş gücü) yeteneğine sahip bir top ve yaklaşık 35-40 km lik bir hız.
Ön zırhı 60 mm kalınlığa sahipti. Ancak açılı bir yapıda olduğu için efektif zırh kalınlığı 100-110 mm kalınlığı buluyordu. Bu yüzden 20 tonluk ağırlığa sahip olan Hetzer’lerin ön zırhı 55-60 ton ağırlığındaki Tiger’lardan daha sağlamdı.
Sturmgeschutz (Stug III)
Hetzerlerden sonra PZ III ve PZ IV temelli tank avcıları tercih edildi. Çünkü Hetzer’ler dar yapılarından dolayı askerler tarafından efektif bir şekilde kullanılamıyordu. Stug’ların ilk versiyonları Panzer III gövdesine sahipken, geliştirilmiş versiyonları Panzer IV gövdesi üzerine kuruldu. PZ IV ve Stug ortak silahlara sahipti.
Pz III temelli olanların zırhı 50mm iken Pz IV temelli olanların zırhı 80 mm dir.
Stug 75 mmlik bir topa sahipti ve Zırh delme işlerinde, yani tank tanka savaşlarda tercih edildi.
Stug’larda kullanılan top , Rus T34 lerine göre çok daha kısa olmasına rağmen . Penetrasyon kuvvetleri T34-85 lerle hemen hemen aynıydı. Stug tankları 100 metreden 100 mm çelik delme kaabiliyetine sahipti.
Alman tankları ile Rus tanklarını bu açıdan kıyaslamak gerekirse, almanlar daha üstün bir mermi teknolojisi kullandıkları için, alman tanklarının namlusu daha kısa olsa bile yüksek delme kaabiliyetine sahiptiler.
JagdPanzer
JagdPanzer tank avcıları, PZ IV ve Hetzer karışımı bir görünüme ve yapıya sahiptiler. Tankın ön zırhı 80mm idi ancak Hetzer’le aynı açıda bir zırha sahip olduğu için efektif zırhları Tiger’lardan daha sağlamdı.
Jagdpanzer 200 km lik bir harekat menziline sahipti. Bu menzil kulağa ilk başta azmış gibi gelse de o dönemdeki Tiger’ların 1000 litrelik yakıt depoları olmasına rağmen 50 küsür km lik bir ortalama menzile sahip oldukları düşünülürse durum daha iyi anlaşılır.
jagdpanzer’ler zırhı, maliyeti performansı ve menziliyle ön plana çıkarken, Rus tankları KV ve IS i delmekte zorlanıyorlardı, ateş gücü klasik PZ IV ayarındaydı. (Sonradan üzerlerine Panther topu monte edildi)
Jagdpanzer tankı savaşlarda en çok tercih edilen tanklar arasındaydı. Maliyet-Performans oranı oldukça iyiydi. Sonradan sadece birtakım zırh iyileştirmeleri yapıldı ve top olarak Panther topu monte edildi. Tamiri basitti. Ayrıca ön zırhı bir çok sovyet tankı tarafından delinemiyordu.
Jagdpanzerlerin ilk modelleri 100 mm delişe sahipken, yeni modelleri 120-130 mm (APCR mermi ile 200 mm) deliş kaabiliyetine sahipti. Ve daha isabetlilerdi.
JagdPanther
Jagdpanzerlerin en büyük dezavantajı deliş yeteneklerinin azlığı idi. Sonradan bunu artırmak için uzun namlular monte edildi. Ancak bu durum, mermilerin de ona göre büyüdüğünü düşünürsek iç hacmin yetersiz kalmasına sebep oldu. Bunun üzerine Jagdpanther geliştirildi.
Jagdpanther, Panther I gövdesi üzerine temellenmişti. Üs bölümü bir avcı tanktan beklendiği gibi açılı bir yapıdaydı. Bu açıdan bakıldığında Panther I in avcı versiyonu da diyebiliriz.
Jagdpanther’in 80mm lik ön zırhı, sovyetlerin en güçlü tankı olan IS2 lere bile karşı koyabilecek seviyedeydi.
Jagdpanther’ler King Tiger tanklarıyla aynı ateş gücüne sahiptiler. 88 mm lik toplarının delemeyeceği tank yok gibiydi. Yani 2.Dünya savaşında üretilmiş en yüksek deliş gücüne sahip topları kullanmaktaydılar.
JagdPanther 55 km ye kadar hızlanabiliyordu. Almanların üretmiş olduğu en mantıklı tasarım JagdPanther’lerdi. Bu tankta yaşanan tek sorun içinin taşıdığı mühimmata oranla dar olmasıydı. Yani Hetzer’lerde yaşanan sorun bu tankta da yaşandı.
Ferdinand
JagdPanther tanklarında az önce bahsi geçen sorundan dolayı Ferdinand tankları tasarlandı. Ferdinand tankları aslen Tiger1 lerin Porsche gövdesi üzerine geliştirilmişti. Ancak İki kat daha zırhlıydı. Yani 100 yerine 200 mm lik bir ön zırha sahipti.
Ferdinand tanklarından bahsederken Tiger 1 lerin üretim aşamasından da bahsetmek gerekir. Tiger 1 için Henschel ve Porche iki prototip sunmuş ve Porsche’nin sunduğu modellerde çıkan teknik sorundan dolayı Henschel’in tasarımı tercih edilmişti. Porche ise kendine çok güveniyordu olsa gerek, kendi projesinin kazanmasını beklemeden epey bir Tiger gövdesi üretmişti. Daha sonra bu gövdeleri Ferdinand için kullanacaktı.
Tiger 1 in 50 tonluk gövdesini taşımakta zorlanan bu gövde tasarımını 70 tonu bulan Ferdinand’lara uygulaması ne derece mantıklıydı? Porche tasarımı olan bu tank, diğer Alman tanklarındakinin aksine 4 çekişliydi. Güç tekeri hem önde hem de arkadaydı. Bu sebeple Ferdinandlar öne doğru ne kadar hızlanabiliyorsa (30km/sa) geriye doğru da aynı şekilde hızlanabiliyordu.
Ferdinandlarda Tek bir güçlü motor yerine iki adet daha az güçlü motor vardı ve biri öne diğeri arkaya güç veriyordu. Ancak bu bir dezavantajdı. Motor gücünü yarıya indirmiş oluyordunuz. paleti olmayan araçlarda 4 çeker olması avantaj kabul edilir. Ancak paletlerin bulunduğu tank gibi araçlarda zaten motor gücü arkaya da aynı şekilde iletildiğinden paletli araçlarda aracın 4 çekerli olması motor gücünü düşürmekten başka işe yaramayacaktı.
Ferdinandlarda açılı zırh kullanlmadığından mühimmat kapasiteleri fazlaydı. Ancak oldukça hantal tanklardı.
Jagdpanther ile Ferdinand’ı kıyaslarsak. İkisi de aynı topa sahip. Ferdinand daha zırhlı, daha ağır, daha fazla muhimmat kapasitesi var. Ancak güç grubu, (transmisyon vb) sorunlu. Tıpkı Porche’nin Tiger tasarımında olduğu gibi.
Nashorn
Savaşın sonlarına doğru kaynak sıkıntısı başgösterdiği için Almanlar, daha az maliyetli ancak etkili olabilecek tankları da tasarlamaya başladılar. Nashorn, bir tanksavar topunun seyyar hale getirilmiş ve hafif zırhlanmış versiyonuydu. Bu yüzden üretim maliyeti düşüktü.
Üstü açık olmasının avantajları olabileceği gibi, dezavantajları da vardı. Örneğin bu tank üstü açık olduğu için intikalde asker ya da sırt çantası taşımakta kullanılabiliyordu. Ancak herhangi bir hava taarruzunda içindeki askerleri korumak dahi mümkün olmuyordu.
Nashorn tanklarının ön zırhları zayıftı (30 mm). Bu yüzden göğüs göğüse muharebeden ziyade uzaklardan destek amaçlı kullanılmaya müsaitti.
Aracın ağırlığı 20 tonu geçmediğinden Ferdinand’daki gibi transmisyon sorunları görülmüyordu. Yani Nashorn’lar zırhının zayıflığı dışında, sorunsuz, ucuz maliyetli, kolay tamir edilebilen, etkili bir topa sahip tank avcılarıydı.
İlerleyen zamanlarda Nashorn temelli başka tanklar da geliştirildi. Dicker max ve Sturer Emil gibi.
Dicker Max
Dicker Max, yapı olarak Nashorn’a benziyordu. Dicker Max tank avcısında 88 mm yerine 105 mm top kullanılıyordu. Bu toplar Panther 1 ile aynı penetrasyona sahiptiler.
Dicker Max’lar Nashorn’lara oranla daha sağlam bir tanktı. (Ön zırh 50 mm). O günlerde 50 mm zırh pek bir şey ifade etmese de ufak toplara karşı savunma sağlayabiliyordu. Bu tanklar top eğim kaabiliyetleri sayesinde arazi yapısını iyi kullanabiliyorlardı.
Sturer Emil
Sturer Emil tankı Nashorn ya da Dicker Max lara benzemekle beraber çok daha güçlü bir top kullanıyorlardı. (128 mm) Bu toplar 240 mm deliş kuvvetine sahipti. Dicker max ile zırh kalınlığı ve performansı hemen hemen aynıydı. Sturer Emil tank avcıları çok daha uzaklara atış yapabiliyorlardı.
Bu tip tanklar değişik avantajlarına ve ucuzluğuna karşın Hitler tarafından pek destek bulamadılar. Çünkü Hitler’e göre ne kadar büyük , ne kadar zırhlı, o kadar iyi demekti.
JagdTiger
JagdTiger’lar Almanların üretmiş olduğu en kuvvetli tank avcılarıydı. Savaşın ancak son zamanlarında üretilebilmiş oldukları için pek de efektif olarak kullanılamadılar. Tank uzak mesafelere etkili atışlar yapabiliyordu, ancak Almanlar savaşın sonlarında savunmaya doğru geçtikleri için bu tankları savunma amaçlı kullanmak, son model bir Lamborgini spor arabayı markete giderken kullanmak gibiydi.
Ayrıca savaşın sonlarına doğru eğitimli asker sayısı azalmıştı. Bu tank genellikle acemi askerler tarafından kullanılabildi. Yoksa tankın özellikleri devasaydı. Örneğin açık alanda gerçekleşen Kursk cephesinde bu tip bir tank yoğun olarak kullanılmış olsa savaşın kaderi değişebilirdi
250mm ön taret, 100mm eğimli ön (185 efektif) ve 80mm yan zırha sahiptir. yani teorik olarak kendi taşıdığı 12.8cm lik top hariç o güne kadar üretilen mevcut hiçbir top bu tankı önden delme kapasitesine sahip değildir. nitekim savaş dışı kalan araçların çoğu mekanik problemler sebeplidir. 1945 şubat ayında 502. tank avcı bölüğüne bağlı 3 adet jagdtiger tam 25 tane müttefik tankını savaş dışı bırakmıştır. bu üç avcının toplam aldığı isabet sayısı 47 adet olarak sayılmış ve hiçbiri tankın gövdesini delmeyi başaramamıştır
İlgili Yazı İçin BKNZ: Jagdtiger tankı hakkında her şey
Kadir Baba Youtube Kanalını KESHFET